Mexico kookworkshop X-Batun
Vaak als men het heeft over de Maya’s en haar cultuur, denkt men aan iets van lang vervlogen tijden. Dit is eigenlijk een misvatting. De Maya’s bouwden indrukwekkende steden en deze werden nog voor de komst van de conquistadores verlaten. Echter in de leefgemeenschappen van Yucatan is de Mayacultuur nog springlevend. In de dorpen en steden lopen veel vrouwen en ook mannen vaak nog in klederdracht en zijn oeroude gebruiken en tradities nog altijd gemeengoed.
Een van de beste manieren om de cultuur van de Maya’s goed te leren kennen is door het proeven van de lokale gerechten. De Yucateekse keuken, die geldt als één van de belangrijkste pijlers in de vermaarde Mexicaanse eetcultuur, steunt voornamelijk op de traditionele gerechten van de Maya’s.
X-Batun
We reisden af naar X-Batun, een kleine Maya gemeenschap op een steenworp afstand van de historische stad Valladolid. De laatste kilometers naar de locatie hobbelen we over een zandpad. Ook al zijn we maar 10 minuten verwijderd van een van de belangrijkste steden van de staat Yucatán, toch voelt het alsof we mijlenver van het drukke jachtige leven van de hedendaagse moderne tijd verwijderd zijn.
We arriveren op een heel mooi plekje, omringd door bomen en planten. We worden warm ontvangen door onze gastvrouw Rosy en haar familie. De hele familie is betrokken bij de organisatie van deze kookworkshops. Daarnaast bieden ze sinds kort enkele gastenverblijven aan. Als welkomstdrankje serveren ze ons een verfrissend glas water met limoen en chaya. Chaya is een boomspinazie die uit Yucatan komt. De bladeren zijn rijk aan ijzer, calium, vitamine A en C en chaya geldt als een nog amper ontdekte super food. Het drankje is heerlijk verfrissend en dat is fijn, want hoewel de zon nog niet haar hoogste punt bereikt heeft, is het toch al ruim 35 graden.
Pibil Kaax
Na aankomst mogen we eigenlijk meteen aan de slag. Rosy legt ons uit wat we moeten doen. We mogen beginnen met het fijn maken van de ingrediënten voor de marinade van de kip. We gaan namelijk Pibil Kaax maken. Dit is een gerecht, waarbij kip wordt gemarineerd met een zure sinaasappel soort, achiote (een onmisbaar ingrediënt in de Mexicaanse keuken), knoflook en enkele kruiden, zoals habanero. Het vlees wordt vervolgens in banenbladeren verpakt en gegaard in een ondergrondse oven, die feitelijk bestaat uit een gat in de grond, verwarmd met hete houtskolen en van bovenaf gedekt met palmbladeren en aarde.
Sikil Pák
Terwijl de gemarineerde kip onder de grond aan het garen is, bereiden we met Rosy, Sikil Pák, dat bestaat uit pompoenzaad en tomaat. Irma, de moeder van Rosy, zit rustig in een hoekje van het huis tortilla’s te bakken. Ze vormt ze met haar hand en legt ze dan op een door een houtvuur verwarmde plaat, waardoor de tortilla’s gebakken worden. Het lijkt heel gemakkelijk en we proberen het ook. Heel eerlijk gezegd zien onze tortilla’s er wat armoedig uit in vergelijking met die van Irma. Oefening baart kunst zullen we maar zeggen.
In de leer bij Irma
Irma maakt ook encamisado’s en dit werkje laat ze begrijpelijkerwijs niet aan ons over. Dit zijn namelijk tortilla’s gevuld met ei. Ze vormt de tortilla’s met haar handen, verwarmd ze even en maakt dan een opening, stopt er een rouw ei in en legt het vervolgens weer terug op de bakplaat. Het is een techniek die alleen voor geoefende tortilla bakkers is weggelegd, maar deze encamisado’s zijn uiteindelijk niet te versmaden.
Verder bereiden en proeven we Tzotobichay, een tamal met chaya en pompoenzaad. De Tamale geldt tegenwoordig als één van de meest populaire Mexicaanse gerechten. Het zijn deegrollen van mais, gewikkeld in en mais- of bananenblad. In dit geval zijn er dus fijngemalen chaya bladeren en pompoenzaden aan toegevoegd.
Cacao
Het nagerecht, hoe kan het ook anders, bevat cacao. De cacao plant is altijd van groot belang geweest in de Maya cultuur. Men beschouwde een drank van cacao als de drank van de goden en ook werden de cacaobonen gebruikt als betaalmiddel. Dit keer hoeven we weinig zelf te breiden, want Rosy heeft het al voor ons klaargemaakt. Het is een bolletje van cacao vermengd met honing, kaneel en piloncillo. Dit laatste ingrediënt is een ruwe vorm van bruine rietsuiker. Dit alles is vermengd tot een soort van zoet pasteitje, waar we uiteraard onze vingers weer bij aflikken.
Reisvoorstel aanvragen
Heeft u vragen over een unieke rondreis door Mexico, wilt u graag een op maat gemaakt reisvoorstel of wilt u een afspraak bij ons op kantoor plannen? Neem dan gerust contact met ons op. Stuur een e-mail naar info@sapapanatravel.nl of bel ons op +31 73 610 62 04. We helpen u graag.